Moraal ridder op de Maasvlakte
Vandaag verscheen de eerste recensie over ons spektakel in het plaatselijke katern van het AD in Rotterdam. Ik constateer dat in kunst kringen het woord “moraal” nog steeds een groot taboe. Heerlijk is het omdat weer een keer te kunnen doorbreken. We zullen met z’n allen toch een keer moeten benoemen waar het over gaat. De hele crisis waar we in verkeren is voortgekomen door een groot gebrek aan “moraal”. Op het moment dat de economische crisis doorbrak was mijn team en ik in New York waar we een spektakel aan het voorbereiden waren voor de 400 jarige relatie Amsterdam New York. We werden toen hard geconfronteerd met de eerste verschijnselen van de crisis en het gebrek aan moraal. Vooral de mensen op Wallstreet die we spraken waren in een “mindset” die onafwendbaar, recht afstevende op de crisis waar we nu inzitten. Dezelfde moraal die we in 2002 ook al een keer, uitgebreid behandelt hadden met de opvoering van Goethe’s Faust. Het verkopen van je ziel aan de duivel voor geld. Goethe als moralist. Ook Don Quichot is zo’n moralist. Maar helaas hebben veel mensen ons theaterstuk Faust toen gezien maar weinigen hebben er iets mee gedaan. Vooral de jonge managers van de ING bank waren ‘s middag bij workshops betrokken maar verder dan hun salaris en lease auto is tot op heden niet gedacht. Vanaf 2002 heeft dit materiële virus wild om zich heengeslagen. Begrijp me goed ik ben niet tegen het een en voor het ander maar constateer slechts de feiten die ons allemaal in gevaar kunnen brengen. De mensheid schijnt alleen maar te leren van rampen. Dus misschien is deze crisis wel het beste wat ons kan overkomen.
Maar hoe ziet een nieuwe moraal er dan uit?
Een van de meest indrukwekkende documentaires die ik hierover gezien heb is “The Coöperation”. Je kan er stukjes van vinden op “you tube” maar het beste is om deze documentaire aan te schaffen omdat je vaak stukjes terug zult willen zien. In deze film komt ook een van die jongens uit Wall street aan het woord. Verder wordt in deze film onze samenleving vergeleken met de checklist van een psychiatrische patient. Er komt een onthutsend antwoord uit.
Vanaf de jaren zeventig tot nu toe is alles wat maar enigszins riekte naar moraal over boord gesmeten. Ik was als hippie daar nauw bij betrokken en ook debet aan. Dat was toen ook echt nodig omdat we vast zaten in een verstikkende moraal. Maar iedere tijd en iedere situatie vraagt om zijn eigen antwoord. Ik vindt dan ook dat we vandaag het woord moraal aan een nieuw onderzoek moeten onderwerpen.
Sinds de jaren tachtig ben ik op zoek hoe je “moraal” opnieuw inhoud zou kunnen geven. Ik ben toen uitgekomen bij een organisatie die SVN heet. Een club van vooruitstrevende ondernemers die het anders wilde. Eckart Wintzen was een van de grote inspiratoren. Op de website www.svn.org kan je er meer over lezen. In deze organisatie werd niet alleen gesproken over “de commissie tabaksblad” maar werd er ook nagedacht over een andere manier van omgaan met elkaar en de wereld. Toen daar de woorden Maatschappelijk verantwoord ondernemen en people planet profit geïntroduceerd werden had niemand er ooit van gehoord. Nu zijn deze woorden algemeen goed geworden en kunnen we zelfs af en toe spreken van misbruik van deze begrippen.
Terug naar het woord moraal wat ik opnieuw op de kaart zou willen zetten. In het artikel van het AD weerklinkt de “ouderwetse gedachte” dat moraal” niet zou kunnen. Theater echter, heeft een traditie, om te berichten over onszelf en onze samenleving. En als we terug kijken zien we dat zowat alle grote schrijvers moraal ridders waren. Met de woorden van het Algemeen Dagblad “Moraal ridder op de Maasvlakte” voel ik me dan ook zeer gevleid.